De schaal van Mohs en de hardheid van versteend hout
De hardheid van een materiaal zegt veel over hoe goed het bestand is tegen krassen, slijtage en beschadigingen. In de wereld van natuursteen wordt hiervoor vaak de schaal van Mohs gebruikt: een eenvoudige maar effectieve methode om de krasbestendigheid van mineralen te bepalen. In deze blog leggen we uit hoe de schaal van Mohs werkt, en wat dit betekent voor het gebruik en onderhoud van versteend hout.
🔢 Wat is de schaal van Mohs?
De schaal van Mohs werd in 1812 ontwikkeld door de Duitse mineraloog Friedrich Mohs. Hij stelde een rangorde op van tien veelvoorkomende mineralen, waarbij elk mineraal het vorige kan bekrassen maar niet het volgende. Zo ontstaat een relatieve hardheidsschaal van 1 (zeer zacht) tot 10 (zeer hard):
- Talk
- Gips
- Calciet
- Fluoriet
- Apatiet
- Orthoklaas (veldspaat)
- Kwarts
- Topaas
- Korund
- Diamant
Een steen met hardheid 6 kan dus bijvoorbeeld wel fluoriet (4) krassen, maar niet kwarts (7).
🌳 Hoe hard is versteend hout?
Versteend hout bestaat grotendeels uit siliciumdioxide (SiO₂), hetzelfde mineraal waar ook kwarts uit bestaat. Tijdens het fossilisatieproces worden de poriën en cellen van het hout langzaam opgevuld met silica, waardoor het uiteindelijk verandert in een keihard mineraal. De hardheid van versteend hout ligt daardoor vrijwel altijd tussen 6,5 en 7,5 op de schaal van Mohs.
Dit betekent dat versteend hout:
- Harder is dan staal (meestal 4-5 op de Mohs-schaal),
- Krasbestendig is bij normaal gebruik,
- En vergelijkbaar is met materialen als graniet of kwartsiet.
Niet elk stuk versteend hout is exact even hard. Dat hangt af van de mate van mineralisatie, het soort mineralen dat het hout heeft opgevuld (bijv. chalcedoon, jaspis of opaal), en de herkomst.
✅ Voordelen van een hoge hardheid
De hoge hardheid van versteend hout heeft duidelijke voordelen:
- Krasbestendig: Je kunt er gerust een kopje of schaal op zetten zonder bang te zijn voor krassen.
- Slijtvast: Het blijft jarenlang mooi, ook bij intensief gebruik.
- Hygienisch: Dankzij de dichte, harde structuur kunnen vuil en bacteriën zich nauwelijks hechten.
- Geschikt voor binnen en buiten: Denk aan tafels, waskommen, vensterbanken of grafstenen.
⚠️ Nadelen en aandachtspunten
Hoewel de hardheid een voordeel is, heeft het ook een keerzijde:
- Brosheid: Hard materiaal is vaak minder buigzaam. Versteend hout kan bij een harde klap of val barsten of breken.
- Niet flexibel verwerkbaar: Je kunt het niet zomaar zagen of boren zonder professioneel gereedschap.
- Zwaar: De dichte structuur maakt versteend hout behoorlijk zwaar, wat transport of montage lastiger kan maken.
- Ongelijke hardheid: Steenhouwers en verwerkers vinden versteend hout soms lastig om te bewerken, omdat het niet overal even consistent hard is. In sommige stukken boort het verrassend makkelijk, terwijl in andere delen de boor bijna stuitert of er vonken vanaf komen. Dit komt doordat versteend hout uit verschillende mineralen bestaat met variaties in dichtheid en structuur.
Gereedschapstip: Voor het bewerken van versteend hout heb je professioneel diamantgereedschap nodig. Gebruik bij voorkeur nat zaag- of boorgereedschap om oververhitting en scheurvorming te voorkomen. Gewone boortjes of zaagbladen zijn ongeschikt en raken snel beschadigd.
Daarom is het belangrijk om versteend hout met zorg te behandelen en het bijvoorbeeld niet op een harde ondergrond te laten vallen.
