Versteend hout

Versteend hout (ook wel fossiel hout genoemd) is een steensoort die kan ontstaan doordat bomen onder een dikke laag vulkanisch as terecht komen. De as bevat allerlei mineralen, die oplossen in het grondwater. Het hout verrot niet zo snel als normaal, doordat het niet in contact met zuurstof komt. Het grondwater doordrenkt de boom en de mineralen zetten zich af in de houtcellen. Langzaam maar zeker verrot het hout toch en de mineralen nemen de plaats in van de houtcellen. Dit proces geschiedt zo langzaam dat de structuur van het hout perfect bewaard blijft. Hierdoor kan men bij versteend hout uitstekend de jaarringen zien, en kenners kunnen de boomsoort herkennen.

Het versteend hout uit Indonesië bestaat bijna uitsluitend uit de boomsoort dipterocarpus. Deze loofbomensoort bestaat nog steeds, en komt veel voor in het tropische regenwoud van Zuid-oost Azië. Ook worden stukken versteende palmboom gevonden. De boomsoort uit Arizona en Madagaskar is araucaria, oftewel apenboom of slangenden.

Er worden ook andere versteende boomsoorten gevonden, maar de collectie van Xyleia Natural Interiors beperkt zich tot bovengenoemde soorten.

Het Indonesische versteend hout komt doorgaans uit het Mioceen tijdperk. Dat betekent dat de bomen ongeveer 20 miljoen jaar geleden leefden. Er leefden toen nog geen mensen, maar de dinosauriërs waren in die tijd al zo’n 45 miljoen jaar uitgestorven. Het versteende hout uit Arizona en Madagaskar is veel ouder: wel 225 miljoen jaar. In die tijd moesten de eerste dinosauriërs nog uit een ei kruipen.

Nee, versteend hout van deze leeftijd bestaat voor 100% uit steen.

Versteend hout wordt in praktisch alle landen ter wereld gevonden. In de meeste landen, zoals in Nederland, is het niet erg interessant. De stukken zijn klein en de kleuren niet bijzonder. In een aantal landen wordt versteend hout gevonden in grote hoeveelheden, grote stukken en mooie kleuren. Bekendste voorbeelden zijn: Indonesië, Verenigde Staten en Brazilië. Er zijn bekende “versteende wouden”, waar toeristen doorheen kunnen wandelen. Het is streng verboden een stukje versteend hout mee te nemen uit zo’n park. Het dichtstbijzijnde beroemde versteende woud bevindt zich op het eiland Lesbos in Griekenland. Het beroemdste park ligt in de staat Arizona in de Verenigde Staten.

Versteend hout ligt in Indonesië vaak in de bodem verscholen. Wanneer bijvoorbeeld een boer bij het ploegen van zijn land op een stuk versteend hout stuit, haalt hij er experts bij die zijn akker “ontginnen”. De mensen die de stenen uit de grond halen, en de eigenaar van het land delen de opbrengst. De stenen worden verkocht aan bedrijven waar het verwerkt wordt. Xyleia Natural Interiors koopt het versteend hout van deze bedrijven. Nadat de stenen uit de grond zijn gehaald (soms wel tot acht meter diep!), gaat de boer weer vrolijk verder met het bewerken van zijn akker. Aan het landschap wordt dus niets veranderd.

Het is niet bijzonder moeilijk om versteend hout te vinden, maar het wel een hele opgave om de mooie stukken in te kopen. Xyleia Natural Interiors koopt nog geen 1% van wat er op een bepaald moment aangeboden wordt. De andere 99% voldoet niet aan onze hoge standaardeisen. Onze mensen ter plaatse speuren continu naar de beste stukken.

De schaal van Mohs geeft de hardheid van steen weer. De schaal loopt van 1 tot 10. Krijt heeft hardheid 1 en diamant heeft hardheid 10. Versteend hout is een harde steensoort. Het heeft gemiddeld hardheid 7. Daarmee is het ongeveer even hard als graniet. Ter vergelijking: marmer en Belgisch hardsteen hebben hardheid 3 tot 4. Door de hardheid is versteend hout een minder geschikt materiaal voor beeldhouwers.

Met slijptollen kan versteend hout wel bewerkt worden. Het kan uitstekend gepolijst worden, waarbij de mooie kleuren tevoorschijn komen. Een stuk versteend hout kan gezaagd worden, zodat het stabiel staat. Het kan ook in plakken gezaagd worden. Tegenwoordig heeft men zagen met een diameter tot drie meter. Nog grotere stukken worden met een draadzaag tot plakken verwerkt. Het zagen en polijsten is een zeer tijdrovend karwei, waarvoor vakmanschap vereist is.

Het grootste stuk versteend hout dat wij zelf ooit gezien hebben, weegt ongeveer 23 ton. Het grootste stuk uit onze collectie in Nederland weegt ruim 800 kg. Dat is ongeveer even zwaar als een kleine auto. Het gemiddelde gewicht van een bijzettafel ligt rond de 100 kg.

Het materiaal wordt goed ingepakt in kisten, en deze kisten komen met een container over zee naar Nederland. Een container vol versteend hout weegt ruim 20 ton. Het duurt ongeveer een maand voordat wij een container die verscheept is, ontvangen.