Wat is versteend hout?
Regelmatig krijgen we op beurzen verbaasde vragen van voorbijgangers: “Is dit hout? Of steen?” Het antwoord op die veel gestelde vraag leest u hieronder.
Versteend hout is een van de meest fascinerende materialen uit de natuur. Het combineert de schoonheid van hout met de hardheid van steen en vertelt een verhaal dat miljoenen jaren oud is. Bij Xyleia Petrified Wood werken we dagelijks met deze bijzondere fossielen, afkomstig uit Indonesië – met name van de eilanden Java en Sumatra. In deze blog leggen we uit wat versteend hout precies is, hoe het ontstaat en waar het wordt gevonden.
Wat is versteend hout precies?
Versteend hout – ook wel fossiel hout genoemd – is hout dat volledig is gemineraliseerd. Dat betekent dat het oorspronkelijke organische materiaal van een boom over miljoenen jaren is vervangen door mineralen, terwijl de vorm, nerfstructuur en details van het originele hout behouden zijn gebleven. Je kunt nog steeds duidelijk de vezelrichting, groeipatronen en soms zelfs de bast herkennen, maar het materiaal is veranderd in steen.
Hoe ontstaat versteend hout? Het scheikundige proces
Het proces waarmee hout versteent heet permineralisatie. Dit gebeurt onder specifieke geologische omstandigheden, vaak na een vulkaanuitbarsting:
- Afsterven en bedekking van het hout
Een boom sterft af en valt om. Kort daarna wordt hij snel bedekt door vulkanisch as, modder of sediment. Deze laag sluit zuurstof af, waardoor het hout niet verrot. - Inwerking van mineraalrijk water
Door de vulkanische aslagen sijpelt grondwater, dat rijk is aan opgelost siliciumdioxide (SiO₂), vaak in de vorm van kiezelzuur (H₄SiO₄). Dit mineraalrijke water dringt via de cellulaire openingen het hout binnen. In deze fase vindt permineralisatie plaats: het poreuze hout wordt doordrongen van silica, zonder dat de organische structuur meteen verdwijnt. - Kristallisatie en vervanging van het hout
Geleidelijk lost het organische materiaal van het hout op. In de vrijgekomen ruimten slaan mineralen neer die uit het siliciumdioxide voortkomen. Afhankelijk van de chemische omstandigheden (zoals temperatuur, pH en ionensamenstelling) vormt het silica kristallijne of amorfe mineralen zoals chalcedoon, agaat, jaspis of opaal. Dit proces van kristallisatie en volledige vervanging van het oorspronkelijke hout kan zich over miljoenen jaren uitstrekken, met als resultaat een fossiel waarin de houtstructuur natuurgetrouw behouden is, maar volledig uit steen bestaat. - Resultaat: een exacte stenen kopie van het hout
Wat uiteindelijk overblijft is een steen waarin de volledige houtstructuur nog zichtbaar is – maar zonder dat er nog organisch materiaal aanwezig is. Het is fossiel hout in zijn puurste vorm.
Waar komt versteend hout vandaan?
Versteend hout wordt wereldwijd gevonden, op plaatsen waar in het verleden vulkanische activiteit heeft plaatsgevonden. Enkele bekende gebieden:
- Arizona (VS)
In het Petrified Forest National Park liggen talloze fossiele bomen van meer dan 200 miljoen jaar oud (jura tijdperk). Rood is hier de dominante kleur. - Madagaskar
Hier vindt men kleurrijk versteend hout, vaak met veel ijzer- en opaalinsluitingen, wat zorgt voor levendige tinten. - Indonesië – Java en Sumatra
Indonesië is rijk aan vulkanische activiteit en kent uitgestrekte gebieden waar versteend hout wordt gevonden. Op Java en Sumatra is veel fossiel hout gevormd tussen de 15 en 23 miljoen jaar geleden, tijdens periodes van intense geologische activiteit.
Bij Xyleia Petrified Wood is al het versteende hout afkomstig uit deze Indonesische regio’s. De natuurlijke omstandigheden daar zorgen voor zeer goed bewaard gebleven structuren en karakteristieke aardetinten in het versteende hout.
De kleuren van Indonesisch versteend hout
In een aparte blog gaan we in op de kleuren en hoe het komt dat versteend hout van kleur kan veranderen.
Tot slot
Versteend hout is een natuurverschijnsel dat ontstaat door een subtiel samenspel van tijd, mineralen en geologische processen. Wat ooit een levende boom was, wordt door miljoenen jaren langzame omzetting een steen die eruitziet als hout – maar net zo hard is als kwarts. Het is een tastbare herinnering aan een prehistorisch landschap, gevormd door vulkanen, as en mineralen.
Bij Xyleia hebben we een diepe waardering voor dit materiaal. In een volgende blog vertellen we je meer over de toepassingen van versteend hout in het interieur – van salontafels tot waskommen.